قاعده ثانویه متعارضینقاعده مستفاد از اخبار نسبت به وظیفه، هنگام تعارض اخبار را قاعده ثانویه متعارضین می‌نامند. ۱ - تبیین وظیفه مکلفقاعده ثانویه متعارضین، مقابل قاعده اولیه متعارضین بوده و قاعده‌ای است که از اخبار به دست می‌آید و بر اساس آن، به بیان وظیفه مکلف در باب تعارض ادله متعادل ادله‌ای که هیچ یک بر دیگری رجحانی ندارد، می‌پردازد. ۲ - نظر مشهورمشهور اصولی‌ها اعتقاد دارند قاعده اولی به حکم عقل در ادله متعادل، تساقط است؛ اما اخبار زیادی وجود دارد که این حکم عقل را نفی می‌کند. مفاد این اخبار، قاعده ثانوی ادله متعارض متعادل را شکل می‌دهد. در این که قاعده ثانوی در باب تعارض ادله چیست، میان اصولیون اختلاف وجود دارد، که این اختلاف ناشی از اخبار متفاوتی است که در این باب وارد شده است: ۱. مشهور اصولی‌ها، قاعده ثانوی را تخییر و آزادی در انتخاب هر یک از دو دلیل می‌دانند؛ ۲. برخی از اصولی‌ها اعتقاد دارند قاعده ثانوی متعارضین، توقف است؛ یعنی مجتهد باید در مقام فتوا طبق هیچ یک از آنها حکم صادر نکند، که لازمه آن احتیاط در مقام عمل است؛ ۳. برخی دیگر بر این اعتقادند که قاعده ثانوی، انتخاب دلیلی است که مطابق احتیاط باشد و اگر هیچ یک از آنها موافق احتیاط نباشد، مکلف، در انتخاب هر کدام آزاد است. [۵]
الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ایروانی، باقر، ج۴، ص۴۱۵.
[۶]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۳، ص۴۶۸.
[۷]
شرح رسائل، محمدی، علی، ج۷، ص۶۲.
[۸]
فرائد الاصول، انصاری، مرتضی بن محمد امین، ج۲، ص۷۶۲.
[۱۰]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۷۵.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۱۶، برگرفته از مقاله «قاعده ثانویه متعارضین». رده‌های این صفحه : قواعد تعارض
|